Sarmaci
Sarmaci (lub Sauromaci) to nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich. Sarmaci byli spokrewnieni ze Scytami, Medami, Partami i Persami.
Pierwsze wzmianki o Sarmatach znajdują się u Herodota (IV,21), Hipokratesa i Strabona. W starych dziełach zapisano, że mieszkali na ziemiach polskich na wschód od Wisły. Sarmaci tworzyli związek plemion, do którego zalicza się: Jazygów, Roksolanów, Syraków, Aorsów, Antów i Alanów. Najwcześniejsi Sarmaci, około 600 p.n.e. zasiedlali dorzecze dolnej Wołgi. Prowadząc koczowniczy lub osiadły tryb życia zamieszkiwali tereny między Mołdawią, Ukrainą, Polską, wybrzeżami Morza Czarnego, Jeziora Aralskiego, poprzez Kazachstan do Ałtaju i południowej Syberii. Ślady ich pobytu odkryto głównie w dopływach Dniestru, Dniepru, delt Amu-darii i Syr-darii, wzdłuż brzegów Wołgi, Samary i na Uralu.
W IV-III w. p.n.e. zmieszali się z napływającą ze wschodu ludnością, co wykształciło u nich nowe związki plemienne. Od III w. p.n.e. zamieszkiwali między Donem i Morzem Czarnym. W okresie wędrówki na zachód wyparli Scytów, docierając w końcu I w. p.n.e. do Dunaju, gdzie weszli w kontakt z imperium rzymskim. Po przegranych wojnach z Rzymem część Sarmatów, z niektórych plemion, została wcielona do armii rzymskiej i rozproszyła się po ziemiach cesarstwa (np. Jazygowie trafili do Brytanii, a Alanowie wraz z ludami germańskimi dotarli do Galii i Hiszpanii). W XIII wieku spotykamy sarmackich Jazygów walczących z Mongołami nad rzeką Wołgą, Mongołów nie zatrzymali i migrowali min. na Węgry.
Tryb życia i gospodarka Sarmatów związana była z pasterską hodowlą zwierząt. Sarmaci koczownicy nie zakładali stałych osad, żyli na wozach mieszkalnych pasąc krowy i konie. Osiadli Sarmaci żyli w strefie lasostepu, archeolodzy odkryli tam pozostałości osad z sarmackimi zabytkami.
Sarmaci byli znakomitymi wojownikami, wprawianymi w wojenne rzemiosło już od dzieciństwa. Ich taktyka oparta była na działaniach grup lekkozbrojnych konnych łuczników. Dopiero Roksolanie utworzyli oddziały katafraktów – ciężkiej kawalerii, walczącej w zwartym szyku podobnie jak husaria. Tej taktyki nie stosowali Jazygowie i Alanowie, którzy używali łuków typu huńskiego.
Organizacja społeczna Sarmatów była bardzo podobna do scytyjskiej. Po okresie wojen i podbojów wytworzyła się warstwa arystokracji, przedstawiciele której chowani byli w bogato wyposażonych kurhanach. Charakterystyczną cechą społecznych stosunków w sarmackich plemionach jest ważna rola kobiety w społeczności. Stosunkowa duża liczba grobów uzbrojonych kobiet, zwłaszcza na cmentarzyskach zachodnich Sarmatów, świadczy o pewnych elementach matriarchatu, które przetrwały z wcześniejszych okresów. Herodot twierdzi, że Sauromaci – wcześni, zachodni Sarmaci – pochodzili ze związku Amazonek ze Scytami.
O wierzeniach Sarmatów wiadomo niewiele. Prawdopodobnie oddawali cześć słońcu i ogniowi. Rzymski historyk Ammianus Marcellinus notuje, iż Alanowie czcili jako boga wojny, scimitar – nagi miecz wbity w ziemię. Sarmaci wierzyli w życie pozagrobowe, jako kontynuację życia ziemskiego.
Autorzy antyczni używali dla określenia wschodniej Europy terminu – Sarmacja. Ptolemeusz wyróżnia obok Germanii Sarmację europejską, położoną między Wisłą i Dnieprem i Sarmację azjatycką. Północną granicą tej krainy geograficznej był Ocean Sarmacki (Bałtyk). Odnalezione w pochówkach słowiańskich przedmioty w stylu sarmackim skłaniają niektórych do poglądów, że:
a) Sarmaci to stara nazwa Słowian lub ich części;
b) Słowianie powstali ze zmieszania Bałtów z Sarmatami;
c) część Sarmatów podbiła Słowian, po czym uległa sławizacji.
Polskie tradycje sarmackie początkami tkwią w niezapisanej przeszłości. Uczeni podkreślają podobieństwa leksykalne w sferze słownictwa religijno-obrzędowego, etycznego, a także zbieżności pomiędzy sarmacką symboliką, polskimi znakami heraldycznymi i godłowymi orłami. Kilka antycznych źródeł podaje, że sarmaccy Antowie byli Słowianami.
Uważa się, że ze starożytnego dialektu sarmacko-alańskiego rozwinął się język dzisiejszych kaukaskich Osetyńców. Sarmaci nie stanowili jednolitego ludu, języki poszczególnych plemion ulegały zróżnicowaniu.
Wikipedia