Eastway.pl

Tutaj mieściła się pierwsza stolica Chanatu Krymskiego, tutaj też półwysep krymski zyskał swoją nazwę. Miasto było znane z handlu i rzemiosła już w VI-VII w., ale największe znaczenie zyskało w XIV w. jako siedziba okręgu Złotej Ordy. Kiedy wyodrębnił się z Ordy Chanat, Tatarzy swą pierwszą siedzibę nazwali Starą Twierdzą czyli Eski-Kyrym. Tym samem imię zyskał cały półwysep. Po przeniesieniu stolicy do Bakczysaraju miasto zaczęło stopniowo podupadać, a po aneksji rosyjskiej straciło nawet prawa miejskie.

Dziś to mała miejscowość o niewielkim znaczeniu lokalnym. Wciąż pamięta jednak dawne czasy i można w niej zobaczyć szereg ciekawych zabytków.
Najpierw warto udać się do jednego z najbardziej orientalnych zakątków Krymu, gdzie znajduje się meczet Mameluk Bej Barsa i meczet Uzbeka. Zbudowany w 1288 r. meczet Mameluka dziś jest zrujnowany, ale pamięta najważniejsze lata w dziejach Tatarów krymskich. Jego budowę rozpoczął w 1288 r. sułtan Egiptu Zair Sejf-ad-Din as-Salihi Bej Bars, dziś postać legendarna. Powstrzymał on podbój Bliskiego Wschodu przez Mongołów i zaczął akcję misyjną nawracania na islam. Opowiada o nim cykl arabskich opowieści sirat. W legendach Bajbars gromi krzyżowców i Mongołów, jest wzorowym rycerzem i idealnym wyznawca islamu. Opowieść o Bajbarsie to jeden z największych zabytków arabskiej literatury średniowiecznej. Pierwszy tatarski meczet na Krymie budował przez 10 lat. Meczet wypełniano marmurami i porfirami, bowiem jego wspaniałość miała zachwycać wątpiących. Dzieło islamizacyjne Bajbarsa kontynuował chan Złotej Ordy Uzbek.

Meczet wzniesiony na jego cześć przedstawia interesujący przykład muzułmańskiej sakralnej architektury okresu przejściowego. Zbudowany został w 1314 r. Meczet jest typu bazylikowego, na planie prostokąta z wbudowanym minaretem. Wewnętrzna przestrzeń rozdzielona jest na 3 nawy, a sklepienie opiera się na ośmiokątnych kolumnach. Wejście do środka ozdobione jest ostrym portalem z arabskim napisem. Tu wspomina się imię chana Uzbeka (1312-1340) i datę budowy 1314-1315 r. Świątynia otwierana jest tylko w piątki i można do niej tylko zajrzeć( jedynie mężczyźni) Do południowej części meczetu przylega jeszcze medresa - budynek duchownej uczelni wyższej. Założono ją ze środków żony rządzącego miastem Indżi-bek-Chatun ok. 1332-1333 r. Budowla jest na planie trapezu zorganizowana wokół prostokątnego podwórza z fontanną w centrum. Dziś budynek jest w stanie ruiny i grozi zawaleniem. Blisko meczetu chana Uzbeka znajdują się ruiny meczetu Kurszn-Dżami, zbudowanego w XIV w. Odkryto też ruiny mauzoleum derwiszów z fragmentami rzeźbionych marmurowych nagrobków. Na podstawie obfitości nagrobków wokół meczetu chana Uzbeka przypuszcza się możliwość istnienia w tym rejonie klasztoru. W północnej części miasta, pod wzniesieniem Nogajmi-Karauł-Oba, leży kurhan Mamaja. Tu znajduje się wzgórze znane jako Kemal-ata z pozostałościami fundamentów nieznanych budynków i wielu nagrobków z imionami szejków. Kemal był znanym szejkiem klasztoru derwiszów, żyjących w okresie tworzenia się krymskiego chanatu. Wśród ludu góra ta znana jest jako mogiła chana Mamaja. Imię Mamaja było bardzo znane i tym imieniem były nazywane prawie wszystkie wniesienia.

Ormiański klasztor Świętego Krzyża - Surb Chacz był miejscem przechowywania narodowej relikwii Ormian, Świętego Krzyża - kamienia zwanego też Pyrg Chaczkar (kamień Zbawiciela). Kamień początkowo znajdował się w katedrze w Ani, w Armenii, ale w obawie przed najeźdźcami został przewieziony na Krym. W klasztorze Surb Chacz Ormianie przechowywali swą relikwie aż do 1778 r. kiedy Rosjanie zmusili ich do deportacji. Opuszczając półwysep zabrali ze sobą swój skarb narodowy, który teraz jest przechowywany w cerkwi w Rostowie nad Donem. Zespół klasztorny został zbudowany siłami i środkami Ormian. Wszystkie budowle odznaczają się wysoką techniką sztuki budowlanej i bogatymi ozdobami rzeźbionymi. Klasztor od 2003 r. znów funkcjonuje i przyjmuje nowicjuszy. We wciąż odbudowywanej budowli można oglądać refektarz, korpus klasztorny, świątynie monastyru, zabudowania gospodarcze, oraz 2 wewnętrzne podwórza fontannami. Na górze jest zbiornik, z którego woda płynie do "źródełek" - każdemu z nich przypisywana jest właściwość wzmacniania jakiejś cechy: rozsądku, siły, mądrości.