Eastway.pl

O powstaniu na tym terenie dwóch miast, które odegrały ważną rolę w dziejach historii Krymu zadecydowały malownicze zatoki. W 422 r. p.n.e. przybyli tu Grecy, którzy zauroczeni regionem, oraz jego obfitością, założyli tu jedno ze swych centrów kolonizacyjnych, Chersonez Taurydzki. W roku 1783 kiedy Chersonez został częścią Rosji podjęto decyzję o wybudowaniu na jego miejscu nowego wielkiego portu - Sewastopola, czyli jak mówi nadana mu nazwa miasta chwały.
Dziś region Sewastopolu wyróżnia się na półwyspie krymskim także pod względem politycznym. Funkcjonuje on według własnych zasad. Nie podlega władzom Autonomicznej Republiki Krymu, a władzom w Kijowie. Konstytucja Krymu nie obowiązuje na jego terenie, a mieszkańcy miasta nie uczestniczą w wyborach do Parlamentu krymskiego. Gros ludności stanowią Rosjanie, szczególnie obywatele Federacji Rosyjskiej. Mówi się, że Sewastopol to ani Krym, ani Ukraina, tylko Rosja.

Do sewastopolskiego regionu zalicza się jeszcze zaciszne miasteczko oraz opiewaną przez Homera zatokę Bałakławy, część dawnego księstwa Teodoro - Inkerman , Dolinę Bajdarską oraz kurort Kacza.

Dzieje Sewastopolu

Za czasów Chersonezu Taurydzkiego miasto rozwijało się szczególnie prężnie dzięki swemu położeniu na szlaku żeglugowym Bosfor-Grecja oraz prowadzonemu handlowi niewolnikami. Kiedy Rzymianie przejęli kontrolę nad Bosforem, Chersonez znajdował się pod bezpośrednim zwierzchnictwem cezarów - stacjonowały w nim rzymskie legiony i flota. Po roku 370 r. w którym miasto odparło najazd Hunów, Chersonez jeszcze bardziej wzmocnił swoją pozycję. Krym po ustąpieniu najeźdźców był kompletnie zrujnowany, a Chersonez był jedynym miastem, które przetrwało. Władanie Chersonezem oznaczało władanie całą północną częścią basenu czarnomorskiego. Jako jedyne w regionie centrum handlu miasto miało dla rządzących nim teraz Bizantyjczyków ogromne znaczenie. Bizancjum uczyniło też z niego prawdziwą grecką metropolię. Miejsce pogańskich świątyń zajęły greckie cerkwie, na północ zaś popłynął strumień ceramiki, żelaza, skór, tkanin, klejnotów sprowadzanych na Krym z Bizancjum, Egiptu, Syrii.

Miasto miało specyficzny ustrój polityczno-ekonomiczny. Występując jako niezależna republika demokratyczna, posiadało własną radę, wybierać którą mieli prawo tylko mężczyzny, urodzeni w Chersonesie i posiadający majątki ziemskie. Później miasto było jeszcze własnością Słowian (Ziemie Chersonesu odwiedzają święci Cyryl i Metody , znajduje się tu na wygnaniu papież Marcin I, tu wielki książę ruski Włodzimierz przyjmuje chrzest), Trapezuntu oraz Turcji. Ta jednakże przyczyniła się do upadku miasta. Mimo tego, także Turcja korzystała z naturalnych walorów regionu. Do 1778 Zatoka Sewastopolska była schronieniem floty tureckiej. Wtedy jednak na miejscu niegdyś wielkiego Chersonezu stała już tylko niewielka wioska Akyar.
W Muzeum Chersonezu Taurydzkiego jeszcze dziś można oglądać starożytne i wczesnośredniowieczne miasto (422 r. p.n.e. - 1475 r.n.e.) umieszczone na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Do dziś przetrwały ślady domu dowódcy z III-IV wieku, figidarium - czyli pomieszczenia w łaźni rzymskiej służącego do zimnej kąpieli, Bazylika Uwarowska z przełomu V-VI wieku, zabudowania domu przetwórcy ryb i domu winiarza z 2-4 wieku oraz domu farbiarza z III-II w. p .n. e. Największą atrakcję stanowią ruiny zbudowanego w 1 połowie III w. p.n.e. Amfiteatru. Niegdyś zasiadało tu 3,2 tyś widzów oglądających greckie widowiska i olimpiady. Zabytki kryją się też pod powierzchnią morza gdzie znajdują się pozostałości murów i bramy morskiej z przełomu X-Xi w.

W roku 1783 rozpoczęła się kolejna era w życiu miasta. W 1784 zyskało nowe imię - Sewastopol oraz zaczęło swą intensywną militarną rozbudowę. Port, który miał stanowić główną bazę Floty Czarnomorskiej miał stać się narzędziem, dzięki któremu Rosja najpierw wydrze Turcji Bałkany, Kaukaz, a później zwycięży samo Imperium Ottomańskie. Pierwszą powstałą ulicą była obecna ulica Lenina (wówczas zaś Admirałtiejskaja), pierwsza stocznia rozpoczęła pracę w 1808 roku, a pierwszy okręt był gotowy już w
1810. Wciąż jednak portowi wiele brakowało do osiągnięcia postawionej mu wysoko poprzeczki. W kolejną epokę miasto wkroczyło podczas Wojny Krymskiej, kiedy to stało się centrum polityki europejskiej. Rosja prowadząca politykę mocarstwową zażądała od Turcji przyznania jej opieki nad świętymi miejscami chrześcijaństwa w Palestynie. Mocarstwa europejskie obawiały się ekspansji Rosji na Bliskim Wschodzie i umocnienia jej pozycji w basenie Morza Czarnego.

Wkrótce wokół pozornie prestiżowego sporu rozpętała się wojna między Rosją a Turcją. Po wielkim zwycięstwie Rosjan w bitwie pod Synopą pod dowództwem Pawła Nachimowa, 18.11.1853 do wojny przystąpiły koalicyjne siły Turcji: Anglia i Francja. Mikołaj I zadarł tym samym z dwoma największymi potęgami ówczesnego świata. Koalicja główny atak skierowała na Krym, a Sewastopol w decydującej fazie wojny stał się głównym obiektem rozgrywek. Obrona miasta to jeden z najważniejszych epizodów wojny krymskiej. Na samym początku oblężenia znalazł się w sytuacji krytycznej na skutek złego dowodzenia. Mimo tego żołnierze i cywile miasta rzucili się do budowy umocnień, projektowanych na bieżąco przez Eduarda Todtlebena. Przetrzymując niezliczone bombardowania Rosjanom udało się doczekać zimy. Po wybuchu wśród wojsk alianckich epidemii cholery wydawało się, że alianci odstąpią, ale rząd londyński zdecydowany był prowadzić wojnę aż do rozstrzygnięcia. 17.02.1855 r. alianci rozbili wojska rosyjskie pod Eupatorią. Dwa tygodnie później zmarł autor konfliktu - Mikołaj I. Z upływem czasu stawało się oczywiste ze zamknięty w okrążeniu Sewastopol ma coraz mniejsze szanse na odparcie oblężenia. Ostatecznie miasto zostało zdobyte po frontalnym ataku artyleryjskim armii alianckiej gen. Pelissiera. Jednak zwycięstwo, które udało się zdobyć po roku oblężenia miasta, tak drogo kosztowało aliantów, że podjęli rokowania pokojowe. Wynik wojny był jednak ostateczna porażka Rosji - w zamian za wycofanie się aliantów z Bałakławy, Eupatorii, Kerczu i Sewastopola car musiał zgodzić się na całkowitą zmianę statusu miast Morza Czarnego. Miasta mogły utrzymywać tylko lekkie statki strażnicze i nie mogły ograniczać ruchu statków handlowych żadnej bandery. Przez 15 lat Sewastopol leżał w ruinach, nikt nie brał się za jego odbudowę, a ludność zmniejszyła się do kilkuset osób.

Dopiero w 1871 po podpisaniu konwencji w Londynie, kasującej traktat Paryski z 1856, miasto otrzymało szansę na szybki rozwój. Ze względu na zmianę statusu Sewastopol zamiast kształtować się jako baza Floty Czarnomorskiej, rozbudowywał się jak zwyczajne miasto z portem i przemysłem. Rozpoczęto staranną odbudowę ze zgliszczy w jakich zostawiła go Wojna Krymska. Głównym budowniczym był twórca architektonicznego stylu Sewastopola Alexandre Bertieu de la Garde (1842- 1920).

Potęga mitu obrony Sewastopola była tak wielka, że poświęcono jej pierwszy rosyjski film pełnometrażowy autorstwa A. Chonżakowa i W. Gonczarowa pt. "Obrona Sewastopola". Premiera filmu odbyła się w 1911 roku w pałacu w Liwadii, a brał w niej udział car Mikołaj II. Inne wielkie dzieło rosyjskiej kinematografii "Pancernik Potiomkin" też miało związek z Sewastopolem. To tutaj 14.06.1905 zbuntowała się załoga jednego z najnowocześniejszych ówcześnie okrętów Pancernika Potiomkin. Buntowi, rosnące w siłę organizacje komunistyczne, nadały znaczenie symbolu. Wydarzenie to niejako uprzedziło sytuację w Sewastopolu w latach 1917-1920 kiedy miasto było główną bazą sił wspierających bolszewików na Krymie. Dlatego przy próbie uniezależnienia od kraju, którą tatarskie siły zbrojne podjęły na przełomie 1917-1918 to tutaj rozegrały się decydujące wydarzenia. Klęska Tatarów w Sewastopolu spowodowała upadek sprawy niepodległości. Tu także rozstrzelano pierwszego prezydenta Krymu Numana Celebicihana.

Kolejny etap w dziejach miasta znów wyznaczyło oblężenie. Tym razem w czasie II wojny światowej (1941) miasto próbowali zdobyć Niemcy. Sewastopol był największym ośrodkiem militarnym półwyspu i główną bazą floty wojskowej i był najtrudniejszym do zdobycia punktem Krymu. Obrona znów była niezwykle zażarta i aby ja złamać hitlerowcy musieli sprowadzić największe działo wojny światowej - "Dorę". Miasto zostało zdobyte dopiero w 1942 roku.

Po ukończeniu wojny Sewastopol stał się nie tylko główną bazą floty wojennej, ale i największą tajemnicą ZSRR - miastem zamkniętym. W tym okresie w okolicznych górach powstawały groty, gdzie rozmieszczone zostały tajne bazy wojenne, fabryki oraz magazyny głowic jądrowych.

Od 1991 roku miasto stanowi część niepodległej Ukrainy.

Zabytki Sewastopola

Zwiedzanie miasta to wędrówka śladami wspomnień wojennych. W Śródmieściu znajduje się Wzgórze Centralne - efekt dwóch wielkich odbudów - po wojnie krymskiej i po II wojnie światowej. Na licznych sewastopolskich bulwarach znajduje się szereg pomników upamiętniających największe postacie przysłużone miastu. Najstarszy jest Bulwar Marynarski, którego ozdobą jest pomnik załogi brygu "Merkury" z 1839 r. upamiętniający bitwę morską z 1829 r.

Kolejnym bulwarem jest Bulwar Nadmorski, inaczej Bulwar Korniłowa, znany ze swego pomnika "Zatopionym Okrętom" z 1905 r. oraz przepięknych widoków na zatokę. Pomnik, umieszczony na podmorskiej skale, stanowi swoisty symbol Sewastopola. Bulwar Historyczny, z kolei, upamiętnia wydarzenia wojny krymskiej. Strategiczne położenie bulwaru sprawiało, że utrzymanie tej pozycji podczas wojen było zawsze najważniejszym zadaniem. Wznosi się tu rotunda w której znajduje się Muzeum Heroicznej Obrony i Wyzwolenia Sewastopola. W nim znajduje się największe dzieło malarskie poświęcone wojnie krymskiej, a tym samym kolejny symbol miasta - Panorama.

Ponadto warto zobaczyć sobór św. Włodzimierza, w którego podziemiach mieści się Krypta Admirałów. Spoczywają w niej dowódcy floty rosyjskiej - Michaił Łazariew (1788-1851), Władimir Korniłow (1806-1854), Władimir Istomin(1809-1855) i Pawel Nachimow(1802-1855). Warto też przejść się nabrzeżem gdzie znajdują się atrakcje związane z nadmorskim położeniem Sewastopola. Jest tu Ocenarium oraz Akwarium.

Można zobaczyć wiele akwariów z dziesiątkami gatunków zwierząt tropikalnych, prezentowane jest ponad 200 rodzajów ryb z mórz Europy i Azji.

Dzielnica na wschodnim brzegu Zatoki Sewastopolskiej była główną sceną walk podczas oblężeń Sewastopola. Po jej zdobyciu przez wojska alianckie wojna Krymska się skończyła. Wydarzenia upamiętnia je Kurhan Małachowa. Jego główną budowlą jest Bastion Korniłowski mieszczący obecnie oddział Muzeum Heroicznej Obrony i Wyzwolenia Sewastopola. Mieści się tu również muzeum pod otwartym niebem, gdzie można zobaczyć wieże, fortyfikacje, oryginalne działa z czasów wojny Krymskiej.

Będąc w Sewastopolu warto zwiedzić jeszcze Muzeum Floty Czarnomorskiej z tablicami pamiątkowymi upamiętniającymi jednostki biorące udział w wojnie krymskiej oraz Muzeum Malarstwa z jego ekspozycją dzieł malarzy europejskich, rosyjskich, ukraińskich, a także zabytkami malarstwa krymskiego.

Bałakława i Inkerman

"Znalazły tam wyborną przystań nawy nasze:
Skał niebotycznych ściana przystań tę zamyka
I tylko wąskim wniściem okręt się przemyka,
Gdzie dwie skały ogromne z dwóch stron w morze wbiegły.
Tam zawinęły nawy i przystań zaległy,
Jedna tuż obok drugiej linami do lądu
Przywiązane, gdyż nigdy nie bywa tam prądu
Wełn wielkich albo małych, wody gładko stoją.
Jam tylko do przystani nie wszedł z nawą moją
I zewnątrz ją upiąłem cumą do opoki.
Potem wdarłszy się na wierzch skały, skąd szeroki
Widok był, lecz pustynia przede mną tak dzika
Ze nie ma ani śladu bydła lub rolnika(...)" Odyseja (10, 90-102, przekład L. Siemieńskiego)

Zaglądając do homerowskiego dzieła możemy spoglądać na Bałakławę oraz jej piękną zatokę oczami Odyseusza. Malutka osada, w której zatrzymał się słynny tułacz także dziś słynie ze swej malowniczości. Położona w zacisznej, ładnej zatoce, osłoniętej przez wysokie brzegi, dzisiejsza Bałakława jest niewielką urokliwą miejscowością. W czasach starożytnych zwała się Siumbolon, a swą obecną nazwę zawdzięcza temu, że bałakławska zatoka zasłynęła z obfitości ryb. W języku krymskotatarskim Bałakława oznacza dosłownie Rybny Ogródek.
Najsławniejszym zabytkiem miasteczka są pozostałości wybudowanej w latach 1357-1433 twierdzy Czembalo. Wznieśli ją genueńczycy, którzy posiadali szereg swoich twierdz na południowym Wybrzeżu Krymu. Twierdzę Czembalo wybudowali dla zabezpieczenia interesów Genui przed księstwem Teodoro, którego główny bastion znajdował się na północnym wschodzie, na terenach dzisiejszego Inkermanu. W początkach 15 w. najwybitniejszy z władców Teodoro - Aleksy postanowił zdobyć twierdzę.

Dolina Bajdarska

Dolina Bajdarska zajmuje lesisty skłon głównego pasma Gór Krymskich. Szczególnie warto zobaczyć w niej menhiry skielne, czyli cztery pamiątki archeologiczne, specjalnie zorientowane "stojące kamienie", wykazujące wiele podobieństw do angielskiego Stonehenge. Znajdują się we wsi Rodnikowskoje. Po raz pierwszy zostały opisane przez archeologa N. Repnikowa w 1910 r., ale badania nad nimi są wciąż prowadzone.
Ponadto w Dolinie znajduje się najdłuższy kanion na Krymie (16 km) Kanion Rzeki Czarnej. Zaczyna się u podnóża Kyzył-Kaja, jest wąski i stromy, miejscami trudny do przejścia. Do doliny wiedzie droga przez Przełęcz Bajdarską i jeśli zejdzie się nią w stronę Jałty trafi się do słynnej, zawieszonej nad morzem cerkwi Zmartwychwstania Pańskiego w Foros.