Cmentarz Chanów
Cmentarz jest miejscem spoczynku dziewięciu chanów Krymu oraz około czterdziestu pięciu członków rodu Girejów, oraz przedstawicieli nadwornej arystokracji. Nie jest jedynym miejscem gdzie chowano krymskich władców oraz ich rodziny. W stolicy było takich miejsc kilka.
Cmentarze znajdowały się na przedmieściach Bakczysaraju w Eski-Jurt i Sałacznik. Po dziś dzień w Eski-Jurt znajduje się szereg diurbe, składających się niegdyś na cmentarz Azis czyli Kyrk-Azislar (Czterdziestu Świętych). Można tam zobaczyć diurbe Ben-Jude-Sułtan z przełomu XIV i XV w., diurbe Mohammed-beja z początku XVI w., mauzoleum Achmed-beja z 1577 r. oraz diurbe Muhamed-Gireja II z XVI i XVII w.
W dzielnicy Sołacznik z kolei znajduje się diurbe Hadzi-Gireja czyli założyciela państwa. Wybudowane zostało w 1501 r. przez jego syna chana Mengli-Gireja, który później też został w nim pochowany.
Ponadto, wielu krymskich władców zostało pochowanych poza granicami kraju. Ich prochy spoczywają w Turcji, Grecji, Bułgarii, Rosji, Południowej Ukrainy.
Na Cmentarzu Pałacowym pochowani są:
Dawlat I Girej, 1577
Gazi II Girej, 1607
Islam III Girej, 1654
Mehmed IV Girej, 1674
Haci Selim I Girej, 1704
Mengli II Girej, 1739
Selim II Girej, 1748
Arslan Girej, 1767
Krym Girej, 1769
Na cmentarzu stoją też dwa monumentalne diurbe : północne czyli diurbe Dawlata I Gireja z XVI w. i południowe Islama III Gireja z XVII w., oraz rotunda gdzie pochowany jest Mengli II Girej. Poza pomnikami w diurbe na cmentarzu jest jeszcze 98 innych nagrobków, zbudowanych przeważnie z białego marmuru. Wszystkie ozdobione są marmurowymi rzeźbami. Symbole żałobne( pochylony cyprys) sąsiadują tu z symbolami życia wiecznego ( róża, winorośl).
Każdy cmentarz wśród Tatarów Krymskim uważany był za miejsce święte. Tym szczególniej dbano o miejsce pochówku władców. Niegdyś na Chańskim Cmentarzu znajdowali się specjalnie wyznaczeni służący - diurbedarzy którzy czuwali przy sarkofagach, odczytywali nad grobami święte teksty i modlili się o zbawienie dusz umarłych.
Tatarska sztuka sepulkralna była syntezą wpływów perskich, tureckich i kaukaskich. Ornamentyka zaś zbliżona była do sztuki seldżuckiej. Na cmentarzu można zauważyć charakterystyczne znaki nagrobne; miejsca pochówku mężczyzn oznaczane były przez umieszczenie turbanu lub symbolu militarnego, kobiet zaś płaskiej czapeczki lub kłębka. Na każdym z grobów umieszczano epitafium, którego autorem zwykle był ówczesny nadworny poeta chana. Jednym z najbardziej wyróżniających się jest epitafium Feraha-Sułtany zmarłej w dzieciństwie:
Zostawiła świat szczęścia, napełniła nas boleścią.
W dwunastym roku życia nieoczekiwanie wypiła słabość z czary śmierci.
Słońce, spojrzawszy na bieg świata, skryło się wśród chmur.
Anioł przybył i odleciał
Raj jest domem Feraha-Sułtany.
Powróciwszy na główny plac pałacowy możemy skierować się w stronę pierwszego podwórza pałacu. Trafiamy wówczas na Dziedziniec Poselski >>